De drie spelregels voor een betere samenwerking met de raad bij participatie
Belangrijke conclusie uit de workshop was dat een gezamenlijke visie en aanpak op inzet en betekenis van participatie voor bestuur, raad en inwoners daarbij zeker zal helpen. Of je dit vervolgens benoemd als participatiespelregels, participatieleidraad of participatiebeleid maakt niet uit, maar zorg ervoor dat je in je gemeente werkt met een gedeelde aanpak.
Hierdoor geef je betekenis aan de rol en invulling van participatieprocessen en weten alle betrokkenen beter waar ze aan toe zijn. Daarmee verkleinen we het verschil tussen verwachtingen en realiteit, kunnen raadsleden beter hun rol vinden, durft de raad ook afstand te nemen wanneer dat nodig is, spreken we meer dezelfde taal wanneer het over participatie gaat.
De drie spelregels
De analyse dat ‘spelregels’ voor participatie gaan helpen werd door een ruime meerderheid van de deelnemers aan de workshop gedeeld. Wat die spelregels vervolgens moeten zijn en hoe je gezamenlijk tot die spelregels komt daar ontstond de discussie over. We hebben in de workshop de volgende spelregels voorgesteld en besproken, waarbij we hebben ingezoomd op de participatie rondom een vraagstuk:
- Bepaal het ambitieniveau/participatieniveau van je vraagstuk
- Vertaal het ambitieniveau naar samenwerkingsafspraken tussen ambtelijke organisatie, raad en samenleving
- Leg de samenwerkingsafspraken vast in de participatieaanpak
Een korte toelichting.
1. Bepaal het ambitieniveau/participatieniveau van je vraagstuk
Vanuit de Omgevingswet wordt er door ons en in vele gemeenten gewerkt met een leidraad voor het bepalen van het ambitieniveau van participatie. Om daarmee de zwaarte/omvang van een participatieproces in te schatten. THINK! heeft hier een mooie model voor waarin je in een aantal stappen het ambitieniveau bepaald, waarbij het niet uitmaakt wie de initiatiefnemer is: de ambtenaar/college, de raad of een inwoner/ondernemer.
| Participatieniveaus | Toelichting | Participatie |
|---|---|---|
| 0: geen participatie | Het vraagstuk heeft geen tot zeer beperkt impact. Invloed is niet nodig. | Hooguit informeren |
| 1: minimale participatie | Het vraagstuk heeft beperkte impact en is lokaal op te lossen. | Direct betrokkenen informeren + evt. inventariseren |
| 2: beperkte participatie | Het vraagstuk heeft al meer impact en betrekken van belanghebbenden is belangrijker om tot oplossing te komen. | Belanghebbenden mogelijkheid geven mee te denken |
| 3: uitgebreide participatie | Het maatschappelijk vraagstuk heeft veel impact en vraagt om inzet van de inwoners en professionals. | Ruimte geven aan de omgeving tot meedenken, -werken en -beslissen |
2. Vertaal het ambitieniveau naar samenwerkingsafspraken
Maak afspraken tussen ambtelijke organisatie, raad en samenleving. Het gekozen ambitieniveau heeft effect op de besluitvorming en dus ook op de samenwerking tussen ambtenaar/college, de raad en de samenleving. In onderstaande tabel hebben we een aanzet gedaan.
| Participatieniveaus | Besluitvorming over participatie | Ambtenaar en participatie | Raad en participatie | Samenleving en participatie |
|---|---|---|---|---|
| 0: geen participatie | Besluitvorming ambtenaar | Maakt geen participatieplan, realiseert opgave | Geen participatierol voor de raad | Geen deelname |
| 1: minimale participatie | Besluitvorming ambtenaar | Maakt participatieplan, maar stemt niet af | Geen participatierol voor de raad | Betrek direct belanghebbenden |
| 2: beperkte participatie | Besluitvorming ambtenaar/college | Stemt participatieplan af met college | Raad informeren | Publieksgroepen betrekken op basis van publieksanalyse |
| 3: uitgebreide participatie | Besluitvorming college/raad | Laat college/raad meedenken over participatieplan en goedkeuring geven | Raad kaders mee laten bepalen voor proces en inhoud en gedurende het proces informeren en evt. passieve deelname | Veel publieksgroepen betrekken op basis van publieksanalyse |
3. Leg de samenwerkingsafspraken vast in de participatieaanpak
Wij leren onze deelnemers van de trainingen en programma’s voor elk vraagstuk een participatieaanpak te maken op basis van onze methodiek Relevant Gesprek©. In de participatie aanpak omschrijven hoe we voor een bepaald vraagstuk in gesprek gaan, met wie en waarover. De participatieaanpak is een belangrijke leidraad voor het creëren van een gemeenschappelijk beeld en voor de uitvoering. De participatieaanpak is dé plek om samenwerkingsafspraken in te laten landen. Bij goedkeuring op de aanpak heeft iedereen hetzelfde beeld van het participatieproces en ook ieders eigen rol hierin.
Kies je voor meer structuur? Maak dan gemeentelijke participatiespelregels
Wil je meer weten over participatie en de raad? Of het maken van een Participatieaanpak? Neem dan contact op met Pieter Oosterhof via p.oosterhof@sir.nl / 06 - 44 91 25 20.
