In gesprek over... Hellendoornse inwoners aan het stuur

In een goed werkende gemeente zie je dat inwoners en gemeentelijke organisaties samenwerken en samen ontwikkelen. Zoek je die samenwerking als gemeente niet, dan blijft de spreekwoordelijke kloof tussen overheid en burger groot. Vertrouw je daarbij teveel op die samenwerking, dan wordt er al snel gezegd dat de overheid verantwoordelijkheden over de schutting gooit. Wij spraken Nanne Dorren hierover. Zij is als communicatieadviseur in de gemeente Hellendoorn actief bij vele participatietrajecten.

Overheidsparticipatie; daar gingen we 11 jaar geleden werk van maken

“Bewust werk maken van het samen denken en samen werken tussen gemeente en inwoners doen we in Hellendoorn sinds 11 jaar. Onze toenmalige burgemeester was een enthousiast pleitbezorger van oplossingen om sociale cohesie in de gemeente te versterken. We startten toen het traject Hellendoorn in Actie en pikten daarmee mooie initiatieven op uit de gemeenschap. Deze gingen we vervolgens extra ondersteunen. Zo is bijvoorbeeld MooiMeegenomen ontstaan: een vrijwilligersinitiatief dat uitjes organiseert en wekelijks met de boodschappenplusbus mensen die slecht ter been zijn ophaalt van huis en naar de supermarkt rijdt. Dit initiatief ondersteunen we nu 10 jaar later nog steeds en het is ook nog steeds succesvol.”

“Het mooie en tegelijkertijd moeilijke aan participatie is dat het je verplicht met de uitkomsten aan het werk te gaan”

Lerende gemeenschap creëren

“We richtten in die periode onder begeleiding van Roelof Hortulanus ook de Lerende Gemeenschap Hellendoorn op, om intern meer werk te maken van de samenwerking met inwoners. De kernwoorden die daarbij centraal stonden waren: lef, initiatief, netwerken & creativiteit. Ga met die houding de nieuwe samenwerking met inwoners aan. Tien medewerkers werden daarbij opgeleid tot participatietraininer, door middel van een train-de-trainer programma. Dit was om collega’s ook mee te nemen in deze andere manier van denken en werken. Zo zorgden we ervoor dat een participerende manier van werken van onszelf werd. Ook nu blijven we bezig met initiatieven om participatie levend te houden en te vernieuwen. Het mooie en tegelijkertijd moeilijke aan participatie is dat het je verplicht met de uitkomsten aan het werk te gaan. Doe je dit niet dan zal de motivatie bij inwoners om mee te werken snel verdwijnen.”

Enthousiast door thema’s uit eigen omgeving

“Onze inwoners zijn, zoals alle inwoners in Nederland, de afgelopen jaren mondiger geworden en door internet en sociale media ook beter geïnformeerd. Wat dat betreft verwachten zij terecht van hun gemeente vernieuwing van samenwerking. In de praktijk zien we daarbij dat inwoners en ondernemers die meedoen vooral enthousiast worden wanneer het gaat om thema’s uit hun eigen leven en hun eigen omgeving. Dat zijn al snel de fysieke, ruimtelijke en inrichtingsvragen. Zo hebben we heel succesvol het Blokkenpark de afgelopen twee jaar met inwoners en verenigingen ontworpen en ingericht.”

Participatie is niet hetzelfde als je zin krijgen

“Er zijn altijd mensen die het niet eens zullen zijn met het proces, of met de uitkomsten van het proces. Omdat de uitkomst anders is dan ze wensen, omdat de gemeente gewantrouwd wordt. Dat voorkom je niet en dat is ook niet erg. Leer hier mee omgaan. Wanneer je bedoeling integer is en je proces is dat ook, dan kun je ook altijd uitleggen hoe en waarom je tot een uitkomst gekomen bent. Daarmee los je ontevredenheid met uitkomsten niet op, maar je zorgt er wel voor dat de relatie goed blijft. Verder is goed managen van verwachtingen in dit verband essentieel. Dus de vrijheden, kansen en mogelijkheden benoemen maar ook randvoorwaarden niet uit de weg gaan. Gewoon goed inzicht in het proces geven voordat je begint.”

Zoek de grens op

“We missen best nog wel kansen op het gebied van participatie. Zo lijkt het bij projecten waar infrastructuur en techniek samenkomen voor professionals vaak gemakkelijker direct te werken aan de oplossing. Inwoners heb je daarvoor toch niet nodig? Maar juist door ook dan samenwerking te zoeken met en kennis te gebruiken van inwoners, kan het eindresultaat beter worden. Ook vinden we het spannend hoe we van onderwerpen die minder direct raken aan de leefwereld, toch een succesvol participatieonderwerp kunnen maken.”

De raad heb je nodig

“In Hellendoorn ontwikkelde de raad vorig jaar een eigen protocol voor participatie en samenwerken met inwoners: de Participatiecode. Onze gemeenteraad realiseert zich dat participatie een steeds grotere rol gaat spelen. Doel is niet het passeren van de raad, doel is beter beleid. In de ideale situatie vraagt de raad dan ook om het starten van een participatieproces. Dankzij de Participatiecode wordt in Hellendoorn bij de start van projecten bepaald op welke trede van de participatieladder er gewerkt gaat worden, hoe inwoners, bedrijven en verenigingen mee gaan doen en wat hun rol is. Zo bedden we participatie in onze gemeentelijke werkwijze in.”

Inzet van online middelen zorgt voor meer deelnemers aan proces

“Met sociale media en andere vormen van online communicatie is het mogelijk inwoners deel te laten nemen die normaal gesproken niet met de gemeente in gesprek komen. Dat is één van de redenen dat we gestart zijn met het online platform Hellendoorningesprek.nl. Daarmee zijn we nu dan ook volop aan het experimenten. Met het platform kunnen we op een hele nieuwe manier het participatie gesprek faciliteren. Ik heb hiermee een mooi instrument in handen om mijn beleidscollega’s te ondersteunen bij hun participatievragen.”

Tips van Nanne bij het werken aan participatie

Begin op basis van de juiste motieven.
Blijf altijd kritisch kijken naar je aanpak en laat jezelf een spiegel voorhouden door de de deelnemers.
Let op dat je niet overvraagt. Inwoners leveren input voor goed beleid, maar ze zijn geen beleidsontwikkelaars.
Laat je verwachtingen los. Uitkomsten kunnen anders zijn dan verwacht of gehoopt.
Participatie is arbeidsintensief, maar het verbetert kwaliteit.
Leg de resultaten van het informele participatieproces goed vast, want het moet uiteindelijk bruikbare input opleveren voor een formeel proces. Weet hoe ideeën, voorstellen en oplossingen.

Info

Meer weten over de Lerende Gemeenschap waar de gemeente Hellendoorn mee heeft gewerkt? Er is een boekje hierover gemaakt.
Een mooi overzicht van Inwonersinitiatieven in Hellendoorn vind je op Burger aan het stuur.
De participatiecode van Hellendoorn vind je hier.

Nanne Dorren is werkzaam als Teamleider Communicatie bij de gemeente Hellendoorn. Als communicatieadviseur is ze betrokken bij participatietrajecten.

Download dit interview als pdf