In gesprek over Nieuw Enschedees Welzijnsbeleid

Het afgelopen jaar heeft de gemeente Enschede samen met zo’n 2000 inwoners, partners en vakmensen gewerkt aan het nieuwe Enschedese welzijnsbeleid. Het resultaat: een gedragen Nieuw Enschedees Welzijnsbeleid’. Een mooi voorbeeld van een intensief participatietraject. Samen met Yvon Noordman, procesregisseur Nieuw Enschedees Welzijn en senior adviseur Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Enschede, blikken we terug op het gelopen proces. Waarom deze aanpak? Wat ging goed en waar liggen leerpunten? En heeft Yvon nog tips voor andere gemeenten in soortgelijke trajecten?

De gemeenteraad heeft onlangs het nieuwe welzijnsbeleid vastgesteld, dat samen met inwoners en partners is vormgegeven. Waarom hebben jullie gekozen voor een participatieaanpak?

“We wilden het anders doen, echt samen met inwoners en partners. Ons vertrekpunt is de inclusieve samenleving. Oftewel: een samenleving waarin iedereen meedoet en er toe doet. De centrale vraag voor het nieuwe welzijnsbeleid was hoe welzijnswerk bijdraagt aan deze inclusieve samenleving. Dit vraagt om anders denken en doen. De relatie tussen overheid en inwoners is aan het veranderen. We schuiven op naar samenlevingsgericht en samenwerken. Vanuit die uitgangspunten hebben we dit participatietraject vormgegeven.”

Voor welke specifieke aanpak hebben jullie gekozen om in gesprek te gaan met alle betrokkenen?

“Het aantal betrokken rond het thema was groot: inwoners, partners, vakmensen, raadsleden etc. We kozen daarom voor een aanpak waarbij we eerst breed ophaalden wat er speelde in de stad op het gebied van welzijn. Zo hebben we een online peiling uitgezet en rondetafelgesprekken en een inspiratiebijeenkomst georganiseerd. Ook medewerkers gingen de wijken en voerden in de haarvaten van de wijken meerdere gesprekken met inwoners. Op basis van de uitkomsten, werden er thema’s gekozen voor verdiepende stadsdeelgesprekken. De laatste stap was uiteindelijk de commitmentsessie, waarbij alle input werd samengebracht en we dieper in gingen op de pijlers en de inrichting van het nieuwe welzijnsbeleid. Met als doel natuurlijk: commitment op het nieuwe welzijnsbeleid.”

Welke rol speelde communicatie in dit traject?

“Over iedere stap die is gezet hebben we vooraf én achteraf gecommuniceerd. Vooraf vaak in combinatie met een uitnodiging om in gesprek te gaan en achteraf om de uitkomsten van de gesprekken of bijeenkomst te delen. Voor de online peiling hebben we gebruik gemaakt van het Enschede Panel en ons adressenbestand van partners en professionals uit de stad. Ook hebben we sociale media ingezet voor een zo groot mogelijke respons.
Samen De nota zelf hebben we uiteindelijk verpakt in een online magazine, dat het participatieproces mooi weergeeft. En op een eigentijdse manier!’

Wat is er zo bijzonder aan dit proces?

“We hebben het vanaf het begin écht samen met inwoners en partners gedaan. In de evaluatie gaf iemand bijvoorbeeld aan dat ze haar eigen quote herkende, die in de nota was opgenomen. Dat is een teken dat we het goed gedaan hebben. Wat voor ons goed werkte, is dat we het proces stap voor stap hebben doorlopen, zonder precies te weten waar we uit zouden komen. Dus niet van tevoren alles precies uitgestippeld. Door dit zo te doen, kun je bijsturen waar dat nodig is en heb je uiteindelijk een beter resultaat. Hierdoor werd het niet een beleidsdocument van de gemeente, maar van alle partijen in de stad.

Wat is je het meest bijgebleven?

“De energie en flow bij inwoners en partners in de gesprekken. En dan bedoel ik niet dat het allemaal positief was wat ter tafel kwam, maar vooral de openheid en bereidwilligheid van mensen. Om juist dát vervolgens te vertalen naar het nieuwe welzijnsbeleid. Zodat het geen beleid wordt op papier, maar van alle partijen. En dat het ook tot uitvoering kan komen in de wijken en buurten.”

Wanneer je terugkijkt op de afgelopen periode: er nog iets wat je anders zou doen?

“Ik zou onze raad meer als partner betrekken. We hebben ze nu informatief betrokken en ze hebben meegedaan in sessies, maar ik zou voor een volgende keer graag meer gelijkwaardig samenwerken. Dit past ook beter bij de veranderende rollen in de samenleving. Nu heeft de raad de nota behandeld en vastgesteld maar eigenlijk zou dat niet nodig zijn. Na een proces met een commitmentfase is het al een gedragen nota en richting voor het nieuwe welzijnsbeleid.”

Kost een proces als deze niet ontzettend veel tijd?

“Ja, het vraagt tijd maar misschien nog beter gezegd: het vraagt rust in plaats van tijd. De voorwaarden moeten namelijk gefaciliteerd zijn. Maar we hebben dit in een kleine zes maand gedaan en het kan! Voordeel van een strak en lean proces als deze is dat de flow erin kan blijven. Daarnaast is dit proces op zich ook al werken aan een nieuw welzijnsbeleid. We hebben inwoners en partners samengebracht, de stadsdelen meer naar voren geschoven en meer zicht op de zaken die spelen in een wijk etc. Je benut de tijd dus anderzijds extra goed.”

Hoe kijk je aan tegen het interne proces?

Zoals het betrekken van medewerkers en college? “In onze participatieaanpak heeft de focus vooral gelegen op inwoners en partners. Het interne proces is ook meegenomen in de aanpak, maar als ik terugkijk hebben we dat minder bewust gepland. Meer gewoon gedaan. Terwijl het belangrijke stappen zijn die tijd en voorbereiding vragen. Daar zou ik de volgende keer bij de ontwikkeling van de aanpak meer bij stil willen staan. Zoals we dat in dit traject ook hebben gedaan waar het ging om de betrokkenheid van de raad.

Hoe nu verder met Nieuw Enschedees Welzijn volgend jaar?

“De nota ligt er. Gedragen, vastgesteld en verpakt in een magazine. Daarmee is het niet klaar: de volgende stap is binnen deze kaders concreet invulling en uitvoering te geven, samen met inwoners en (maatschappelijke) partners in de stadsdelen. Oftewel: we gaan van woorden naar daden.”

Heb je tips voor andere gemeenten die een participatieproces starten?

“Zorg voor procesregie en een niet al te groot team van mensen, met de disciplines die je nodig hebt. Daarnaast is het mijn inziens essentieel dat je echt gelijkwaardig, open en authentiek in gesprek gaat met inwoners en partners. Alleen dan kom je samen verder. En zorg ook voor passende en snelle communicatie na iedere stap in het proces. Mensen kunnen de uitkomsten van de gesprekken teruglezen en zo bijblijven. Dit zorgt voor de nodige betrokkenheid. En mijn laatste tip: kies voor de stap ‘commitment’ in je participatietraject. Als je het proces echt samen wilt doen en betrokkenen serieus wilt nemen, dan is deze stap heel belangrijk. Commitment betekent namelijk draagvlak en inzet.”

Wat ons heeft geinspireerd

Voortbouwen op elk resultaat

De uitkomsten van elk gesprek, werden meegenomen naar de volgende stap in het proces voor verdere verdieping. De nota is een weerspiegeling van de mening van meerdere betrokken partijen op verschillende momenten. Dit maakt het resultaat geloofwaardig en het sluit goed aan bij één van doelen van overheidsparticipatie; een betere kwaliteit van beleid.

Deelnemers voorop

In het online magazine wordt aandacht gegeven aan het proces om te komen tot het nieuwe beleid, naast de inhoudelijke (beleids) informatie. Met aandacht voor persoonlijke ervaringen van inwoners en partners en standpunten van inspirators. Het geeft een weergave van de beleving van betrokkenen: iets wat bij andere trajecten vaak wordt vergeten.

Over Yvon Noordman

Yvon Noordman is sinds 2011 werkzaam bij de gemeente Enschede als senior beleidsadviseur Maatschappelijke Ontwikkeling. Momenteel is Yvon nauw betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe welzijnsbeleid, als procesregisseur.